پیام سهند

شیوا مهدی پور/پیام سهند

امیرمومنان علی (ع) در زندگی خود خدمات اجتماعی زیادی را برای مردم انجام داده اند و بخشی از این خدمات در کتاب های روایی و تاریخی مکتوب گردیده است. با بررسی این خدمات معلوم می شود که حضرت در ابعاد و اشکال متفاوتی برای مردم خدمت رسانی کرده اند؛ نمونه هایی از این خدمات بیان می شود:

انفاق، احسان و نیکوکاری

امام علی علیه السلام پیوسته از فقیران و یتیمان دستگیری می کردند. روحیه دستگیری آن حضرت، چه در زمانی که از حکومت کنار گذاشته شده بود و همانند یک شهروند معلومی زندگی می کرد و چه در دوران حاکمیتش لحظه ای آرام و قرار نگرفت. آن بزرگوار دفاع از مستمندان و کمک به بینوایان را به جایی رسانده بودند که به پرداخت حقوق بیچارگان از بیت المال قناعت نمی کردند، بلکه از مخارج شبانه روزی خود کنار گذاشته و در راه خدا انفاق می کردند؛ شخصاً برای بیگانگان کار می کردند و حاصل دست رنج خود را به ستم دیدگان می دادند.

ابن ابی الحدید درباره آن حضرت می نویسد: «علی روزها روزه می گرفت و خوراک خود را به دیگران می داد و با دست خویش نخلستان های بعضی از یهود را آبیاری می کرد. دستهایش در اثر آب کشی آبله می زد، اما درآمد خود را به مستمندان می داد. (به نقل از مصطفی زمانی، اسلام و خدمات اجتماعی،1348، ص189)

در فضیلت آن حضرت همین بس که وقتی انگشتر خود را به نیازمندی بخشید در شأنش آیه ولایت نازل شد « سرپرست و رهبر شما تنها خداست و پیامبر او و آن ها که ایمان آورده اند و نماز به پا می دارند و در حال رکوع، زکات می پردازند.» (مائده، آیه55)

درختکاری و کشاورزی

یکی از مشاغل امام علی(ع) در عصر رسالت و پس از آن، کشاورزی و درختکاری بود که بسیاری از خدمات و انفاق های خود را از این طریق انجام می داد و املاک زیادی را وقف می کرد. امام صادق علیه السلام می فرماید:« امیرمومنان بیل میزد و نعمت های نهفته در دل زمین ها را استخراج می کرد.(مجلسی، 1404، ج 41، ص37)

آزادی بردگان

آزادسازی بردگان از مستحباتی است که در اسلام بر آن تأکید و بدان سفارش فراوانی شده است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «هرکس بنده مؤمنی آزاد کند، خداوند عزیز جبّار در برابر هر عضوی از آن بنده، عضوی از شخص آزادکننده را از آتش جهنم آزاد می سازد.»(همان) امیرمومنان(ع) در این موضوع از پیشگام ترین افراد بوده و از حاصل دست رنج خود و نه از بیت المال هزار بنده خرید و در راه خدا آزاد ساخت. امام صادق در این باره می فرماید: «همانا علی علیه السلام هزار بنده از دست رنج خود آزاد ساخت. »( کلینی، روضه کافی، ج 2، ص 181)